0 تراز
3,902 بازدید
آغاز گفتمان اوت 11, 2018 در شاهنامه از سوی (29 تراز)

سلام.

چند جا در شاهنامه با کلمه های  «گر ایدونک» و «ور ایدونک» روبرو شدم؛ اما معنی این کلمه ها را نمی دانم؛ مثلا:

  1. گرایدونک یارم نباشی به جنگ

    مفرمای ما را بدین در درنگ

  2. گر ایدونک هرچت بپرسیم راست

    بگویی همه شهر ترکان تراست

هر دو بیت بالا از صفحه ای در Internet با آدرس ganjoor.net/ferdousi/shahname/sh2/ کپی شده اند.

 

به علاوه اگر دقت کنید؛ در یک بیت کلمه به شکل «گر ایدونک»  و در بیت دیگر به شکل «گرایدونک» آمده است. کدام حالت درست است؟

قبل از مطرح کردن سوال در این انجمن، در Internet هم جستجو کردم اما چیزی دستگیرم نشد.

2 پاسخ

+2 تراز
پاسخ داده شده اوت 11, 2018 از سوی (3,595 تراز)
برگزیده شده اوت 11, 2018 از سوی
 
بهترین پاسخ

درود بر شما

واژه ی پهلوی "ایتون" یا "ایدون" به معنی "اینچنین و اینزمان " است.

گرایدونک یا گر ایدونک یا ورایدونک > گر(اگر) + ایدون + ک (که) = اگر اینچنین است/باشد که

"ور" کوتاه شده ی "و اگر" است .

بهتراست بدینگونه نوشته شود : گر ایدون که

0
دارای دیدگاه اوت 11, 2018 از سوی (29 تراز)

از پاسخ شما که به نظر  درست می رسد متشکرم. اما سوالی که پیش می آید است است که منبع پاسخ شما چه بوده است؟ دانستن منبع از دو جهت به من کمک می کند:

  1. می توانم در استدلال برای درستی این معنی، به آن منبع استناد کنم.
  2. در صورتی که باز هم با کلمه ای که معنی آنرا نمی دانم برخورد کردم، می توانم قبل از پرسش، خودم تحقیق کنم و با سرعت بیشتر و بدون نیاز به درخواست کمک، جواب را پیدا کنم.

 در اینجا سوالی که پیش می آید این است که آیا «واژه نامه» ای برای چنین کلماتی وجود دارد؟

0
دارای دیدگاه اوت 12, 2018 از سوی (3,595 تراز)
درود دیگربار

ریشه یابی این واژه در واژه نامه های  دهخدا ، عمید و معین آمده است و نمونه هایی نیز آورده شده است .

همچنین می توانید از " فرهنگ واژگان شاهنامه " فرامرز جوشن لو که پیشتر در مهرمیهن پخش گردیده است بهره ببرید :

http://www.mehremihan.ir/ebook/2995

در رویه ی 6 این فرهنگ ، واژه ی ایدون و معنی آن پدیدار است .
0
دارای دیدگاه اوت 12, 2018 از سوی (29 تراز)
متشکرم؛ مخصوصا بابت فایل pdf.
+2 تراز
پاسخ داده شده می 8, 2020 از سوی دکتر فرزاد قائمی هیات علمی زبان و ادبیات

در مورد بخش دوم سوال، تفاوت «گر ایدونک» و «گرایدونک» از ویرایش نشدن متن تایپی ناشی شده است!

متاسفانه شاهنامه موجود در تارنماهای گنجور و نوسخن اولا شاهنامه تصحیح مسکو است (نه شاهنامه خالقی مطلق که بهترین تصحیح موجود است)؛ ثانیا در تایپ آن لغزش‌هایی از این دست کم نیست. از این دو حالت فوق، اولی درست است، چون «گر» و «ایدونک» دو کلمة مستقل اند و باید بینشان فاصله باشد.

در مورد بخش اول سوال، این کلمه را در لغت‌نامه‌ها نیافتید، چون کلمه واحدی به نام «گرایدونک» یا «گر ایدونک» یا «ور ایدونک» در فارسی موجود نیست. «گرایدونک» از دو جزء «گر» و «ایدونک» و «ور ایدونک» از دو جزء «ور» (و + اَر [مخفف اگر]) و «ایدونک» تشکیل شده است؛ البه عبارت صحیح تر، دو ترکیب مذکور هر دو از سه جز نشکیل شده‌اند:

«گرایدونک» = «گر» + «ایدون» + «کِ» ؛ معنی: اگر اینچنین که...بته

 «ور ایدونک»= «گر» + «ایدون» + «کِ»؛ معنی: و اگر اینچنین که...

 «ایدونک» در بین مدخل‌های فرهنگ جامعی چون دهخدا نیست. چرا؟ چون این یک کلمه نیست. دو کلمه است که به شیوة رسم‌الخط قدیم فارسی به هم چسبیده نوشته شده‌اند. در ضمن حرف ربط که، چون در قدیم در برخی کلمات، های غیر ملفوظ نوشته نمی‌شد و به جایش، روی حرف آخر کلمه، به عادت، یک کسره ی نقش‌نمای اضافه را تلفظ می‌کردند. پس این «ک» را باید به شکل «که» خواند، نه به صورت «کْ».

گفتمان های پیشنهادی

0 تراز
1 پاسخ
آغاز گفتمان ژان 6, 2021 در واژه شناسی-ریشه شناسی از سوی حمیده دریجانی
0 تراز
1 پاسخ
آغاز گفتمان اوت 19, 2023 در شاهنامه از سوی سعید
0 تراز
2 پاسخ
آغاز گفتمان اکتبر 30, 2021 در شاهنامه از سوی komeil
0 تراز
1 پاسخ
آغاز گفتمان مارس 21, 2021 در هنر و ادب ایران از سوی محمد یاسین
0 تراز
1 پاسخ
آغاز گفتمان می 27, 2017 در سرزمین ایران از سوی پرشیا
...