پیشخوان یا پیشخان

Question

خوان برابر با میز و سفره و تبک (طبق) است. خان برابر با خانه و جای است. پیشخوان به معنی میز پیشین یا تبک یا چیز-ی مانند آن است که اندر پیش (جلو) جای گرفته است. پس پیشخان به این معنی نادرست است. هفت خوان نیز بهتر است هفت خان (هفت خانه و مرحله؟) نوشته شدن. مگر این که این «خوان» معنا-یی دیگر دارده باشد.

Answer 1

همانگونه که شما بدرستی نوشته اید "پیشخوان" باید به همین گونه نوشته شود .

گمان شما پیرامون نوشتن"هفتخان" نیز درست است و باید به همین گونه نوشته شود بویژه اینکه در شاهنامه ی خالقی مطلق هر یک از خانهای هفتخان "منزل" نوشته شده اند و روشن است که معنی هم همان جای و خانه و مرحله است .

 

Answer 2

بر اساس کتاب معتبر "غلط ننویسیم- نوشته : ابولحسن نجفی" ، حرف شما نادرسته و کلمه "پیشخان" درسته  و "پیشخوان"  نادرسته. فرهنگ معین هم فقط "پیشخان" رو آورده . و دهخدا هر دو رو درست دونسته . نمی‌دونم بر چه اساسی اینطوری قاطع حکم می‌دید و باعث گمراهی افراد در این مورد می‌شید!

Comments

از شما خواهشمند ام این گونه شکسته منویسید. ما میکوشیم خردمندانه زوان را بپالاییم و درست کنیم نه این که اِواز از این یا آن «کتاب معتبر یا کسان نامور!» پیروی کنیم.

---

قسمتی از خردمند بودن مطالعه و ارجاع به منابع معتبر و اجماع اهل نظر هست. صرف استفاده از کلمات منسوخ در یک کامنت، نشان خردمندی نیست. تمام، تکرار می کنم، تمام علمای ویرایش و درست نویسی پیشخان را صحیح دانسته اند. در متن دو-سه خطی شما جز حکمی بی دلیل و حجت چیز دیگری وجود ندارد. یا برای نظرات (شخصی) خود، اقامه دلیل کنید یا اگر نمی توانید، دنبال پالاییدن زوان!!! نباشید. 

---

دو واژه ی «خوان (میز)» و «پیش» را کنار هم بنهید چمه آشکار است نیاز-ی به پرسیدن از کس-ی و پرس و جو از جای-ی نیست. خرد و اندریابش خود را کم و بی‌ارج مپندارید. نادیده گرفتن باور و رای دیگر کسان نیز درست نیست. آن همه کسان دانشمند شما چه دلیل-ی منطقیک دارند؟ شاید چمه ی دو واژه ی «خوان» و «خان» برایشان آشکار نیست یا توان بازشناسی این دو از هم را ندارند. تا هنگام-ی که خرد خویش را کنار بنهیم و اواز چشممان به دهان کسان دانشمند باشد به جای-ی نخواهیم رسیدن. آنچه گمراه کننده است سترش «و» از «خوان» است.

    پیش خان . (اِ مرکب ) پیش تخته . پیش خوان . جلو خوان . صندوق گونه ای که دکانداران چون عطار و سقط فروش در پشت آن نشینند و بر بالای آن ترازو آویخته است . (دهخدا)

 

(اگر «پیش خان» به تنها-یی درست میبود دیگر نیاز-ی به افزودن «پیش خوان . جلو خوان» نمیبود و دهخدا خردمندانه شناسش (تعریف) بوندک را اندر سرواژه ی «پیش خوان» داده است نه اندر سرواژه ی «پیش خان» )

اکنون چمگان «خان» را با «خوان» به گفته ی دهخدا بسنجید

چمگان «خان» از عمید

۱. شیار مارپیچی درون لوله تفنگ.

۲. [قدیمی] خانه؛ سرا.

۳. [قدیمی] لانه زنبور؛ کندو.

۴. [قدیمی] آتشکده.

۵. [قدیمی] کاروان سرا.

۶. [قدیمی] مرحله.

کدامیک از این چمگان «خان» تواند با «خان» اندر «پیشخان» جور باشد؟

آيا باز هم به پرسش از کس-ی نیاز دارید؟

---

دو مطلب:

اول اینکه اعتمادبه‌نفس با خودشیفتگی فرق دارد؛ اینکه بزرگان توان بازشناسی ندارند بعد (فقط) منِ گم و بی‌نام‌ونشان می‌دانم و می‌فهمم، خودشیفتگی خطرناکی هست که نتیجه‌ای جز بیراهه رفتن و بی‌راه گفتن ندارد.

و دوم اینکه پیشخان (و در محاوره، پیشخون) یعنی سطح بلندی به صورت میز، قفسه‌ای شیشه‌ای، یا دیواره‌های کوتاه در فروشگاه‌ها، کتابفروشی‌ها، کافه‌ها و رستوران‌ها، بانک‌ها، هتل‌ها و مانند آن‌ها که از پشت آن کالا یا خدمات به مشتری عرضه می‌شود. معنای امروزیِ دیگرش هم فضای سرپوشیده‌ای است که محل ورود به فضای مسکونی‌ست که به صورت پیشخانه هم گفته و نوشته می‌شود. درمقابل، «پیش‌خوان» مثلاً به کسی گفته می‌شود که پیش از وعظ و روضه‌خوانی، مجلس را با روضه خواندن آماده می‌کند، یا همان «پامنبریِ» معروف.

البته در برخی نمونه‌های کمیابِ کهن، خان به معنای خانه را به صورتِ «خوان» هم نوشته‌اند.

در فرهنگ‌های معتبر، پیشخان به همین صورت ثبت و ضبط شده و صورتِ پیشخوان را اغلب به «پیشخان» ارجاع داده‌اند و اتفاقاً، فرهنگ درست‌نویسی «سخن» هم به طور مستقل بر درست بودن این املا تأکید کرده است.

فرهنگستان زبان هم که با همه کاستی‌ها در برخی زمینه‌ها تنها نقطه اتکای ما در یکسان‌سازی رسم‌الخط است، در واژه‌های مربوط به گردشگری، واژه «پیشخان» با همین املا را در معنای قسمتی که به پذیرش و ترخیص مهمانان می‏پردازد، مصوب کرده است.

پس «خوان» چی؟ با مفهوم اصلی «خوان» همه آشناییم؛ همان سفره فراخ و گشاده که ترکیبات بسیاری هم با آن داریم. از خوان‌سالار به معنای رئیس آشپزخانه بگیر تا خوانچه که برای عروس می‌برند و در محاوره به آن خونچه می‌گویند، تا خوانِ یغما که در قدیم به سفره‌ای می‌گفتند که کریمان برای عموم مردم می‌گستراندند ولی کم‌کم معنای مجازیِ غارت و چپاول گرفت. یک جور خوان هم داریم که به آن می‌گویند خوانِ نصیحت.

در فرهنگ معین و فرهنگ سخن و غلط ننویسیم استاد نجفی پیشخان صحیح اعلام شده. تنها در دهخدا (احتمالا به تساهل) هر دو، تکرار می کنم، هر دو درست اعلام شده پس (تا اطلاع ثانوی) پیشخان درست است. والسلام.

---

خوان = میز

... «پس (تا اطلاع ثانوی) پیشخان درست است»

اواز نزد شما نه همگان.

---

andar rây e man, agar cam e vâža, barâbar e sofra ast, pišxvân drost ast. beež agar cam e vâža barâbar e otâq, yâ xânag ast, pišxân drost ast. mehrâzigân šiva yi râ, andar xvarbarig mehrâzih, [portico], minâmand, ke yak ivânag, yâ yak sâyabân ast, ud pad andarâygâh e sâxtmân mianjâmad, ud ân râ bâyim “pišxân” nâmidan, cun mânand e otâq  i , yâ baxš i, andar piš e xâna ast. payvand e zir râ donbâl konid:

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Portico#

---

مگر اینطور نیست که فردی در جایگاهی قرار می گیرد و مخاطبان را برای خرید یا به هر دلیل دیگری به پیش می خواند؟!

پس آن جایگاه را «پیشخوان»نامیدن صحیح تر نیست؟

آیا کتاب غلط ننویسیم بر منطق غلبه دارد؟

---

سلام و ارادت

نظرتان را به نکته زیر معطوف می‌کنم:

 خان. دکان . بازارگاه . (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (اقرب الموارد) (تاج العروس ).

در جواب اینکه فرموده بودید: خان با کدام معنی در واژه پیشخان می‌تواند متناسب باشد؟

---

سخن شما درست است. پیشخان مصوب فرهنگستان است