شوری نمک دریاچه ارومیه که به عنوان بیستمین دریاچه بزرگ جهان با مساحتی حدود ۴۸۳ هزار هکتار یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی و بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران به شمار می‌آید، از حد فوق اشباع به ۳۶۰ گرم بر لیتر رسیده و موجب شده که ایران مقام اول شور‌ترین دریاچه جهان را به خود اختصاص دهد!
این خبری بود که پس از انتشار، مسئولان محیط زیست و نمایندگان منطقه را بر آن داشت تا پس از سال‌ها به فکر چاره برای نجات دریاچه بیفتند.
به گزارش «فردا»، هفته گذشته انتقال آب ارس به دریاچه در قالب طرحی ۲ فوریتی با امضای ۶۶ نماینده تقدیم هیات رئیسه شد اما این موضوع با بی‌اعتنایی نمایندگان و مخالفت آنها با فوریت طرح روبرو و در نتیجه طبق روال، بنا شد مسیر کمیسیون و کارشناسی‌های لازم را بپیماید.
مردم ارومیه نیز با شنیدن چنین خبری فریاد اعتراض نسبت به این بی‌اعتنایی سر داده و خواهان نجات هر چه سریع‌تر دریاچه شدند.
نادر قاضی‌پور نماینده ارومیه در گفتگو با «فردا» با اظهار خرسندی از بارش‌های چند روز گذشته در این شهرستان، ابراز امیدواری کرد که بارندگی تا حل گوشه‌ای از مشکلات دریاچه ارومیه ادامه یابد.
وی با اشاره به خشکی ۶۰ درصدی این دریاچه، گفت: با توجه به عدم تصویب دوفوریت طرح انتقال آب از ارس برای نجات دریاچه ارومیه، تمام سعی خود را برای آوردن مجدد این طرح به صحن به کار می‌بریم.
قاضی‌پور افزود: تصمیمات لازم در کمیسیون اتخاذ شد و به زودی با حدنصاب امضا، طرح را خارج از نوبت به صحن باز می‌گردانیم. امیدوارم که این بار مورد استقبال نمایندگان قرار گیرد.
این نماینده مجلس همچنین به اعتراضات مردم حوزه انتخابیه خود اشاره و عنوان کرد: این اعتراضات هیچ مجوزی نداشت و در کوتاه مدت خاتمه یافت اما من در همین جا به مردم قول می‌دهم پیگیری حل این مشکل را ادامه دهم.
وی توضیح داد که اجرای طرح بارور سازی ابر‌ها و اصلاح الگوی کشت را تا جلوگیری از یک فاجعه زیست محیطی و نجات دریاچه، دنبال خواهیم کرد.
دلایل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه
مدیر طرح محافظت از تالاب های ایران در گفت و گو با خبرنگار الف با اشاره به اینکه درحال حاضر یک سوم دریاچه ارومیه به شوره زار تبدیل شده است گفت: میزان شوری که در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است 330 گرم در لیتر به بالا است در حالی که متوسط آن در بلند مدت بین 150 تا 170 گرم در لیتر بوده است.و در حال حاضر حدود یک سوم دریاچه خشک شده است و اطراف آن به شوره زار تبدیل شده است.
علت اصلی روند خشک شدن دریاچه ارومیه در سالهای اخیر چیست و بفرمایید که آیا دلیل آن ناشی از تغییرات زیست محیطی کره زمین است یا دلایل غیر طبیعی باعث ایجاد مشکل شده است؟
چند عامل اصلی در این رابطه وجود دارد، یکی بحث یک دهه خشک سالی مستمر که در حوزه داشتیم که این عامل میزان آبهای سطحی حوزه را به شدت کاهش داده است و طبق بررسی های انجام شده حدود 60 درصد عامل در نتیجه این مسئله بوده است و مابقی، عوامل انسانی بوده است، عواملی نظیر ساخت و ساز آبی سدها در سطح حوزه، بهره برداری های مستقیم از سطح حوزه ،برداشتهای مجاز و غیر مستقیم از سطح حوزه.
بنابر این فقط یک عامل به تنهایی نبوده است و مجموعه ای از عوامل باعث ایجاد خشک شدن بخشی از دریاچه ارومیه شدند که 60 درصد آن مربوط به عوامل خشکسالی بوده و بقیه آن هم عوامل انسانی سطح حوزه بوده است که قسمتی از آن مربوط به بهره برداری ها و قسمتی هم مربوط به سازه ها و سدهایی که آب را کنترل می کردند بوده است، البته صحن سدها طبق بررسی مشترکی که با وزارت نیرو انجام شده بسیار کم بوده است در حد 5 الی 6 درصد ولی بهره برداری یکی از عوامل اصلی و تاثیرگذار بوده است.
از جمله زیان های روند خشک شدن این دریاچه برای محیط زیست منطقه چیست؟
یک نوع از زیان ها، زیانهای تنوع زیستی است، به هر حال پرنده هایی که به منطقه می آمدند و زاد آوری می کردند ،الان تعداد جمعیت آنها کاهش پیدا کرده است.همچنین به دلیل شور شدن دریاچه و افزایش شوری آن جمعیت آرتمیا هم به شدت کاهش پیدا کرده است.دریاچه ارومیه دومین دریاچه آب شور جهان بوده است که با این شوری هایی که در حال حاضر به شوری حد اشباع، بیش از 330 گرم در لیتر رسیده است، متاسفانه حدس می زنیم شاید به مقام اول رسیده باشیم.و نوع دیگر زیانها اقتصادی است.
به هر حال پهنه های نمکی که در اطراف دریاچه ایجاد می شود به تدریج با خشک شدن و با وزش بادی که وجود دارد باعث پخش شدن نمک در منطقه می شود و پخش شدن نمک هم باعث شور شدن خاک های حاصلخیز کشاورزی منطقه می شود و از آنجا که استانهای آذربایجان شرقی و غربی، استانهای کشاورزی محسوب می شوند و تولیدات گیاهی زیادی دارند این خطر وجود دارد که اگر این روند ادامه پیدا کند و در بلند مدت باقی بماند بر روی محصولات کشاورزی و گیاهان تاثیر گذار باشد که در نتیجه باعث تهدید معیشت مردم خواهد بود.
هم اکنون چه مقدار از دریاچه ارومیه به شوره زار تبدیل شده و این مقدار چند درصد کل مساحت دریاچه را شامل می شود؟
میزان شوری که در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است 330 گرم در لیتر به بالا است در حالی که متوسط آن در بلند مدت بین 150 تا 170 گرم در لیتر بوده است.و در حال حاضر حدود یک سوم دریاچه خشک شده است و اطراف آن به شوره زار تبدیل شده است.
به نظر شما راهکار اصلی برای بازگشت حالت عادی به دریاچه ارومیه چیست؟ و از جمله اقدامات صورت گرفته برای این کار را توضیح دهید؟
یکی از راهکارهای اصلی، بحث مدیریت آب در سطح حوزه است، اینکه ما آب را به گونه ای مدیریت کنیم و آبی که دریاچه نیاز دارد و مشخص شده است، دریاچه به آن برسد.نیاز آبی که برای دریاچه ارومیه محاسبه شده و در هیات دولت به تصویب رسیده است سالانه سه و یک دهم میلیارد متر مکعب است و این تصمیم به عنوان یک مصوبه وجود دارد.
راهکارهای برون رفت از شرایط کنونی در غالب برنامه جامع مدیریت دریاچه ارومیه تشکیل شده است که توسط سازمان محیط زیست و با همکاری سایر دستگاهها در غالب طرح حفاظت از تالاب های ایران نوشته شده است و در حال حاضر یک ستاد ملی برای اجرای برنامه مدیریت وجود دارد که به تصویب هیات دولت نیز رسیده است.
فرتور بالا دل هر ایرانی میهن دوستی را به درد می آورد
...........
سروده " دریاچه ی غمین " از استاد ادیب برومند
دریاچه‌ای غمین که ارومیّه نامِ اوست
بس شِکوه از زمین و زمان در پیامِ اوست
نالان زِ روزگار و زِ ابنای روزگار
باشد چنان که لعن و هجا در کلامِ اوست
گوید که روزگار به من بس جفا نمود
وین نی عجب که جور و تعدّی مرامِ اوست
لیکن سزد که لعنت و نفرین کنم نثار
بر آن کسی که تیغِ من اندر نیامِ اوست
آن کو نگاهبانِ من و حافظِ من است
آن منبعی که قرعه دولت به نامِ اوست
مجلس رهِ مسامحه پیمود و همچنان
دولت که سرخْ باده غفلت به جام اوست
وینک منم که فاجعه سازد فنای من
سخت آن‌چنان که جمله فجایع غلامِ اوست
آری حیاتِ خلقِ ارومیّه در جهان
وابسته حیات و رهینِ دوامِ اوست
از من به عزم و همّت هر آذری درود
آن کو هماره توسنِ اقبال رام اوست
شاید که از حمیّتِ آنان شود پدید
انگیزه‌ای که راه‌گشای قوام اوست
باید شوند بهر ارومیّه چاره‌ساز
آن چاره‌ای که درخور قدر و مقام اوست
مهدی زیدآبادی نژاد
دیدگاه‌ها