شهر استخر
- توضیحات
- دسته: یادگارهای فرهنگی
- بازدید: 5740
محوطه باستانی «شهر استخر» در 7 کیلومتری شمال تخت جمشید و 5/2کیلومتری جنوب غربی نقش رستم ودر میان دره رود سیوند قرار دارد استخر با بیش از 90 هکتار وسعت یکی از بزرگترین محوطههای باستانی ایران به شمار میرود. این محوطه از سمت جنوب به کوههای رحمت و از سمت شمال به رود خانه سیوند و کوههای حاجی آباد منتهی میشود.
درجهت غربی نیز این محوطه نیز دشت وسیع و پهناور مرودشت قرار گرفته است. در حقیقت شهر استخر را میتوان دروازه ورودی مرودشت از جهت شرق دانست. امروزه نیز راه اصلی ارتباطی فارس با مناطق داخلی فلات ایران از حاشیه شهر استخر عبور میکند. قرار گرفتن در چنین موقعیت جغرافیایی باعث شده است که استخردر طول تاریخ استقراریش همواره از نظر نظامی و ارتباطاتی دارای موقعیت ویژهای است.
شهر استخر دارای پیشینه استقراری چند هزار ساله میباشد. با توجه به سفالهای منقوشی که از کاوشهای این محوطه به دست آمده است میتوان اولین استقرار های این محوطه را به اوایل هزاره چهارم قبل از میلاد نسبت داد. آثار دورههای تاریخی نیز به وضوح نشانگر استقرارهایی از دوره هخامنشی تا سده هشتم هجری در این محوطه است.
از دوره هخامنشی ستونها وتخته سنگهای تراش خورده ای مربوط به این دوره هخامنشی و به شیوه حجاری آنها دراستخر باقی مانده است که استقرار هخامنشی این محوطه راثابت میکند. در متون تاریخی نیز استخر به تدریج در دوران سلوکی و پارتی مطرح میشود دراین دوران از استخر به عنوان پایتخت فارس و شهر ضرب سکه مطرح نام برده شده است.
دوران ساسانی اوج آبادانی و قدرت استخر بوده است در این دوران آتشکده آناهیتا در این شهر قرار داشته است و شهر مذهبی و سنتی ساسانیان به شمار میرفته است. از این دوره ها نیز (سلوکی وپارتی و ساسانی) آثار زیادی دراین محوطه وجود دارد. از جمله این آثار میتوان به چند سازه معماری و تعداد نسبتن زیادی ستون وسرستون مربوط به آنها اشاره کرد که در سطح محوطه شهر پراکنده هستند.
نوع ساختار معماری این بنا ها و سبک حجاری آنها نشان میدهد که مربوط به دوره های بعد از هخامنشی هستند. برخی از این سازهها عبارتند از: یک کاخ یا بنای عمومی که درسمت شرقی محوطه قرار گرفته است، سازه موسوم به دروازه شهر استخر، بقایای دو پل بر روی رود خانه سیوند و تعداد آثاری که در حاشیه جنوبشرقی شهر قرار گرفتهاند.
درآغاز ورود اسلام به استخر این محوطه همچنان شهری با اهمیت به شمار میرفته است. از دوره اسلامی استخر نیز آثار زیادی بر جای مانده است که مهمترین آنها بقایای مسجدی است که در دوران اولیه ورود اسلام به این شهر و با مصالح بناها دوران قبل از اسلام این محوطه ساخته شده است.
علاوه بر این آثار زیادی از دوران مختلف و مخصوصن دوران اسلامی استخر در کاوشهای این شهر که در سالهای دهه 1930 توسط هرتسفلد واشمیت صورت گرفته، به دست آمده است. در میان این آثار سفالینههای بدست آمده که اکثرن دارای نقوش قالب زده بسیار متنوع هستند بسیار جالب توجه است.
استخر در دوران اسلامی و به دنبال خرابیهای فراوانی که در پی فتح این محوطه توسط اعراب روی داد آرام آرام رو به زوال رفت. با بنیانگذاری شیراز در سال 74 هجری و کوچ بسیاری از ساکنان این شهر به شیراز روند ویرانی استخر بیشتر شد.سرانجام این شهر در لشگر کشی یکی از امیران ال بویه در قرن5 هجری به کلی ویران شد و بعد از آن دیگر هرگز به عنوان یک شهر مطرح نشد. به نظر میرسد آخرین استقرارهای استخر مربوط به سده های 8و9 هجری بوده و بعد از آن این محوطه به کلی متروک شده است.
شهر استخر دارای سازه ها متعدد معماری مربوط به دوره های مختلف میباشد. عمده ترین سازه موجود و برجسته ترین آنها بنای موسوم به مسجد دوران آغاز اسلامی استخر است که با مصالح دوره های قبل از از اسلام ساخته شده است. ازدیگر سازه های معماری شهر استخر بنای سنگی موسوم به دروازه شهر استخر میباشد که با قطعه سنگ ها عظیم ساخته شده و دارای ستون های صاف تراش خوده میباشد. همچنین در برخی قسمتها باقیماندههای باروی شهر نیز به خوبی قابل مشاهده است.
بن مایه :
فارس نامه ابن بلخی . ناشر بنیاد فارس شناسی . چاپ 1374
اسلام در ایران . پطروشفسکی . ترجمه کشاورز. انتشارات پیام . تهران
خلاصهالتواریخ. قاضی احمد قمی نسخه خطی
سرزمین های زیر فرمان هخامنشیان. استرابو.موقوفات محمود افشار. 1383
شیرازنامه. ابی الخیر شیرازی.بهمن کریمی وواعظ جوادی. فرهنگستان. 1388
جغرافیای حافظ ابرو. عبدالرشید خوافی. میراث مکتوب.
دیدگاهها
اطلاعاتی از شهر استخر در شمال ایران در زمان هخامنشی که امروزه در قزاقستان قرار دارد رو میخواستم . اگر ممکنه برای من ارسال کنید. با تشکر