مهرمیهن | رسانه ی فرهنگ ایران

پیشینه ی سرود ای ایران ای مرز پر گهر

زمانی که نیروهای انگلیسی و دیگر متفقین تهران را اشغال کرده بودند، «حسین گل گلاب» تصنیف سرای معروف، از یکی از خیابان های معروف شهر می گذرد.او مشاهده می کند که بین یک سرباز انگلیسی و یک افسر ایرانی بگو مگو می شود و سرباز انگلیسی، کشیده محکمی در گوش افسر ایرانی می نوازد. گل گلاب پس از دیدنِ این صحنه، با چشمان اشک آلود به استودیوی «روح الله خالقی» (موسیقی دان) می رود و شروع به گریه می کند.

«غلامحسین بنان» می پرسد ماجرا چیست؟ او ماجرا را تعریف می کند و می گوید:

«کار ما به اینجا رسیده که سرباز اجنبی توی گوش نظامی ایرانی بزند!» سپس کاغذ و قلم را بر می دارد و با همان حال، می سراید:
ای ایران ای مرز پرگهر
ای خاکت سرچشمه ی هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
دشمن! ار تو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم...
همانجا، خالقی موسیقی آن را می نویسد و بنان نیز آن را می خواند و ظرف یک هفته، تصنیف «ای ایران» در یک ارکستر بزرگ اجرا می شود.

سرود ای ایران دقیقا در ۲۷ مهر ماه سال ۱۳۲۳ در تالار دبستان نظامی (دانشکده افسری فعلی) و در حضور جمعی از چهره‌های فعال در موسیقی ایران متولد شد.

شعر این سرود را «حسین گل گلاب» استاد دانشگاه تهران سروده بود، و از ویژگی‌های آن، اول این است که تک‌تک واژه‌های به کار رفته در سروده، فارسی است و در هیچ‌یک از ابیات آن کلمه‌ای معرب یاغیر فارسی وجود ندارد. سراسر هر سه بند سرود، سرشار از واژه‌هاى خوش‌تراش فارسى است. زبان پاكیزه‌اى كه هیچ واژه بیگانه در آن راه پیدا نكرده است، و با این همه هیچ واژه‌اى نیز در آن مهجور و ناشناخته نیست و دریافت متن را دشوار نمى‌سازد.

دومین ویژگی سرود «ای ایران» در بافت و ساختار شعر آن است، به‌گونه‌ای که تمامی گروه‌های سنی، از کودک تا بزرگ‌سال می‌توانند آن را اجرا کنند. همین ویژگی سبب شده تا این سرود در تمامی مراکز آموزشی و حتی کودکستان‌ها قابلیت اجرا داشته باشد.

و بالاخره سومین ویژگی‌ای که برای این سرود قائل شده‌اند، فراگیری این سرود به لحاظ امکانات اجرایی است که به هر گروه یا فرد، امکان می‌دهد تا بدون ساز و آلات و ادوات موسیقی نیز بتوان آن را اجرا کنند. آهنگ این سرود که در آواز دشتی خلق شده، از ساخته‌های ماندگار «روح‌الله خالقی» است. ملودی اصلی و پایه‌ای کار، از برخی نغمه‌های موسیقی بختیاری که از فضایی حماسی برخوردار است، گرفته شده.

این سرود در اجرای نخست خود به‌صورت کر خوانده شد. اما ساختار محکم شعر و موسیقی آن سبب شد تا در دهه‌های بعد خوانندگان مطرحی همانند «غلامحسین بنان» و نیز «اسفندیارقره‌باغی» آن را به‌صورت تک‌خوانی هم اجرا کنند. در سالهای اولیه پس از انقلاب، این سرود برای مدت کوتاهی به‌عنوان «سرود ملی» از رادیو و تلویزیون ایران پخش می‌شد، ولی اکنون تنها در مناسبت‌های مختلف تاریخی، آن را می‌شنویم.

روانشاد حسین گل گلاب

در همین زمینه

دیدگاه‌ها  

+16 # معلم 1390-06-19 11:17
باسمه تعالی
سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند. روح سراینده و خواننده اش شاد. هر وقت این سرود را می شنوم احساس غرور می کنم.
پاسخ دادن
+14 # کیا 1390-08-01 11:07
درود بر روح و روان حسین گل گلاب، رو ح اله خالقی و غلامحسین بنان و تمامی آزاد مردان ملک رستم
پاسخ دادن
+20 # ناصر زمانی 1394-06-01 10:34
این موسیقی ماندگار جاودانی وتکرار نشدنی است .
پاسخ دادن
+13 # ترانه صابری 1394-12-11 22:31
با سلام ,
من این سرود را خیلی دوست دارم . روح همشون شاد.
پاسخ دادن
+8 # وطن دوست 1395-01-16 18:02
با درود به روح پاک حسین گل گلاب و روح اله خالقی اثری افریدن جاودانه دمشان واقعا گرم
پاسخ دادن
+9 # علی 1395-12-02 20:41
من در زمان پخش این سرود احساس غرور و وطن دوستی می کنم و بارها اشک در چشمانم جمع شده است و مرا با خود سالهای سال به عقب می برد به دوران جنگ جهانی دوم و اسارات و غربت ایران عزیز
پاسخ دادن
-2 # جواد 1400-10-20 21:00
درود به روان عزیزانی که از عمق دوران حقارت رجز افتخار آمیزی سروده آمد که تا مدت ها ایرانی ها با آن احساس غرور میکنند
در زمان پهلوی اول زمانی که با عرضگی سران مملکت از جمله را رضا خان دیکتاتور ایرانی ها اینچنین حقیر شده بودند استاد با این تصنیف روحیه وطن پرستی و رجز خوانی را زنده نگه داشت
پاسخ دادن
+3 # رضا 1401-03-10 22:29
روحشون تا ابد ....آمین
پاسخ دادن
+2 # فرح 1401-09-13 00:23
من اکثرا این سرود زیبا وغرور آفرین را زمزمه میکنم واز تکرار آن احساس غرور میکنم روحشان شاد سراینده وآهنگ ساز وخواننده آن تا ابد یادشان گرامی باد❤️❤️❤️
پاسخ دادن
0 # سعداله 1402-01-07 10:25
این سرود وابسته به هیچ حزب .گروه نیست دست سازنده اش درد نکنه فقط مختص ایران عزیز خاکت بوسه باران ای برتر از سیم زر
پاسخ دادن
+1 # احمد 1402-02-03 22:33
متاسفانه اقای روحانی امانت دار خوبی نبوده و اهنگ از ایشان نیست و اهنگ از یک خواننده کرد و هیچ اشاره ای هم به ایشان نکرده .کسی خواست اهنگ رو براش میفرستم دو سال قبل از خالقی اهنگ را ضبط کرده
پاسخ دادن
0 # حسین هاشم زاده 1402-02-19 21:22
این سروددرواقع هویت وشناسنامه غروروابهت ملت ایران است که درخون ایرانیهاست
پاسخ دادن

نوشتن دیدگاه


دستاوردهای هموندان ما

بارگذاری
شما هم می توانید دستاوردهای خود در زمینه ی فرهنگ ایران را برای نمایش در پهرست بالا از اینجا بفرستید.
 

گزینش نام برای فرزند

 

نگاره های کمیاب و دیدنی

XML