نگر ابوریحان بیرونی، اندرباره زوان خوارزمیک، و زوان پارسیک

Question

درود،

ابوریحان بیرونی، اندر نپیک داروشناسی اندر پزشکی 

(الصیدنة فی الطب)، اندرباره زوان خوارزمیک، و زوان 

پارسیک می نویسد: 

دانشان را از همه سرزمینان جهان، به زوان اربان بازگفته

 اند. آنان خود را آراسته اند، دل پسند شده اند، و زیباییان

زوانیک آنان، اندر رگان، روان شدهاست! 

هرچند که هر پاترمی، گوش (goveš) خود را، زیبا می 

‌پندارد، و به آن خو گرفته است، و هنگام نیاز، با همنشینان 

و مانندان خود، آنرا می اندرورزاند. 

من این را با خود می سنجم. اگر دانشی به زوان 

خوارزمیک، که فرگامشناک من است، جاویدان شود، 

آنچنان بیگانه می نماید، که شتر بر ناودان! و شترگاو پلنگ 

اندر آبراه! 

پس به زوانان اربیک و پارسیک پرداختم. اندر هر یک از 

آنان تازه کارم، و با دشخواری آنان را آموختم. بژ نزد من، 

دشنام گفتن به زوان اربیک، خوش‌تر ازستایش، به زوان 

پارسیک است! 

درستی سخنانم را کسی اندر می یابد، که یک نپیک 

دانشیک نوشته شده به پارسیک را، بپالد. همین که 

شکوهش ناپدید شد،مانیکش اندر تاریکی جای می گیرد، 

نمایش تاریک می شود، و دیگر نمی توان آنرا اندرورزاندن! 

چون این نیم زوان، اواز برای داستانان خسروانیک، 

وداستانان شب، فرزام است!*

  

*ابوریحان بیرونی، نپیک داروشناسی اندر پزشکی (الصیدنة 

فی الطب)، ویدارش باقر مظفرزاده، دیمگان ۱۶۹-۱۶۸

پرسش: زمانی که فرهیختگان ایران، اندرباره زوان مادریک 

خود، اینگونه می اندیشیدند، خویشکاری ما، اندر این باره 

چیست؟ 

فیرندگی به این فرهیختگان ایرانیک، اندر سدگان زرین 

اربیک (سده هشتم، تا سده سیزدهم ترساییک)، مانند 

فیرندگی به فرهیختگان ایرانیک، اندر روزگار کنونیک است، 

که به زوان انگلیک، اندر دانشگاهان اروپا، و آمریکا، نپیک 

و ویفراسنامه می چاپانند، اندر آن کشوران می زیند، اندر 

آن کشوران باژ میدهند، و سرانجام، اندر آن کشوران می 

میرند. بژ همچنان، از فیرندگیان ایران، اندرشمرده می 

شوند!

Answer 1

همه چیز به ما بازبسته اگر زوانمان سست است، مانید ما،ست اگر ناتواناتر همیببود (همیشود) باز مانید ما،ست. آری ناچارانه آن زمان زوان اربیک برتر بوده است و فرهنگستان-ی نیز نبوده است بژ اکنون با این که آگاهی بسیار بیشتر است و کسان فرهیخته و دانشور (باسواد و مدرکدار) بسیار اند، باز هم میبینیم که به پارسیک پشت پا میزنند و مردم روز به روز بیفرهنگتر همیببوند و فاید نمیدانند چگونه بایند ایرانیک بودن.

اگر اندر آموزشگاه با شیوه-ای درست فرهنگسازی بکنند و پاسداری از فرهنگ و زوانان ایرانیک (نه اواز پارسیک) را به‌آموزانند سانمان بهتر از این خواهد بودن.

بدبختانه چامه و چامه‌خوانی همه چیز ما مردم ایرانیک است و بدان بسیار مینازیم و کمتر دانشگِرا ایم و به دانش و پژوهش بسیار کمتر میپردازیم. ابوریحان بیرونی را بسیار کم میشناسیم با نسکانش آشنا نه ایم و زوان خوارزمیک همان اندازه برایمان ناآشنا،ست که زوانان بومیک استرالیا.

Comments

درود،

درست است. ایکاش بتوانیم چاره ای یافتن، تا ایرانیکان فرهیخته، بیشتر به جای خواندن چامگان ناسره، نپیکان دیگر، اندر ستاره شناسی، فرزان، هنگارش، گیاهشناسی، مرداش، و ... را نیز بخوانند. آخاننده بیگانه بودن این نپیکان، این است که به زوان اربیک نوشته شده اند. همانگونه که نپیکان و ویفراسنامگانی که ایرانیکان فرهیخته، امروزه اندر اروپا و آمریکا به زوان انگلیک می نویسند هم، برای بسیاری از ایرانیکان، اندرون ایران، ناشنادگ است.