ساخت نشانه‌های عدد در الفبای اوستا (نگرسنجی)

Question

با درود

یکی از مشکلات خط اوستایی، نوشتن شماره‌ها (عددنویسی) است که اعداد شکلی ناکارامد و پیچیده‌ دارند و نامناسب هستند. اگر بخواهیم خط اوستا را برای نوشتن زبان فارسی بکار ببریم، خود عددنویسی اوستایی که به درد نمیخورد و عدد نویسی پارسی میانه و پارتی هم به همین گونه ناکارامد است.

پس دو راه میماند:

۱-ساخت نشانه‌های جدید برای عددها که از راست به چپ باشد  ساده و کارامد باشد.

۲-استفاده از عددهای لاتین است.(تنها بدی هم جهت نبودن حروف اوستایی با عددهای لاتین است).

من در حال بهسازی و امروزی کردن خط اوستا هستم تا شکل کارامدتری بخود بگیرند (هدفم ساده شدن و خوانش ساده‌تر حروف آن است). 

حال پرسشم این است که برای عددنویسی کدام از دو راه بالا را پیش گیریم. خواشمندم دلیل‌های خود را در اینباره بنویسید. با سپاس

گزینه ها:

استفاده از عددنویسی لاتین در خط اوستایی

ساخت نشانه‌های جدید عددها برای خط اوستایی

Answer 1

هیچکس نظری یا پیشنهادی ندارد؟!

Answer 2

drud,

mardomân i (bâ farhangân e gunâgun), andar âvân e zamân, bar kešvar e mâ tâxta and o niyâkân e mâ râ košta and, yâ ba bardagi e farhangik gerefta and: yunâikân, romikân, arabikân, mongolikân, portukâlikân, torkikân, englikân, o rusikân. 

in bardagiyân e farhankik, andar derâzâvân, barây e mardom e mâ bištar ziyângin buda and, tâ sudmand.

hama ye kušeš mâ, barâye pâlâyândan e zovân o nevismân o farhang e xviš, bi kinatuzi, rahâi az ciragi o bardagi e farhangik e ânân bâyad budan. inpadižag, bâzzivândan e  nevismân e avestâik, o vâm setadan e šomâragân, az nevismân e lâtin (yâ bardagi e farhangik e romik), hamistâr hast and.

se pišnehag:

pišnehag e naxost: cun zovânšenâsigânvâr, sanskrit o gujarâtik (yâ gurjarâik?) râ zirrada ye hend o irânik midân and, sâyad betavân im šivagân e neveštan šomâragân, andar deevânâgarigân o gujarâtik râ, andarvarzândan (payvand:

 )

pišnehag e doyom: nešânagân (yâ nevisagân) e dah, bist, si, cehel, panjâh, šast, haftâd, haštâd, navad, sad, o hazâr, andar pahlavik râ, andarvarzân im. nemunavâr, 4697 râ, bây im inguna neveštan (bâ andarvarzândan e nevisagân e šomaragân andar pahlavik): nevisa ye cahâr + nevisa ye hazâr + nevisa ye šaš, nevisa ye sad + nevisa ye noh + nevisa ye dah + nevisa ye haft (payvand: 

https://www.linkedin.com/pulse/ایرانیها-در-طول-تاریخ-چگونه-اعداد-را-به-نگارش-می-آوردند-ramin-sadeghi o hamconin: Numerical Notation: A Comparative History by Stephen Chrisomalis ziga ye 3.14 râ, bebin id)

pišnehag e seyom: šâyad betavân im nevisagân e runik râ ham andarvarzândan. barây e andarvarzândan e nevisagân e runik, bây im bištar pažuhidan o pâdsox e in porseš râ yâftan: âyâ ânân râ barây e neveštan e zovân e âsik, yâ har zovân e irânik e digar, andarvarzânda and, yâ na? tâ jây i ke midân am, nevismânân e arabik, lâtin, gorjik, o sirilik râ, az sada ye haštdah e tarsâigân, barây e neveštan e zovân e âsik, andarvarzânda and, beež ustigân nist am ke piš az ân, âsik râ, ceguna minevešt and? (payvandân: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Runes

https://omniglot.com/writing/ossetian.htm 

o hamconin: Numerical Notation: A Comparative History by Stephen Chrisomalis ziga ye 4.16. râ, bebin id)

andar rây e man, pišnehag e doyom, az hama, behtar ast, cun ba avestâik hammânandtar ast. afzun bar ân, šomâragân râ, hamânguna ke mixvân im, minevis im. andar nemuna ye pišik, cahâr hazâr o šaš sad o navad o haft mixvân im o hamân vâžagân râ ham minevis im (vâža ye hazâr o vâža ye sad, ham nevešta mišav and o ham xvânda mišav and. vâža ye dah, xvânda nemišav ad, beež nevešta mišav ad, ke candân došxvâri e bozorg i ham nist). andar šiva ye doyom,  barâye a šomâragân e bozorgtar az hazâr ham mitavân im, nevisa ye hazâr râ, cand bâr benevis im, nemunavâr, barây e 1000000, nevisa ye hazâr râ do bar benevis im, barây e 1000000000, nevisa ye hazâr râ se bar benevis im, o haminguna barây e šomâragân e bozorgtar.

Answer 3

mâ ba nevisa ye 'sefr' niyâz dârim. šomâragân e pahlavik xub and beež bâyand sâdatar bebavand. agarna digar šomâragân e hendik xub and. bâ afzudan e nešâna yâ nevisa ye sefr šomâragân e pahlavik sâdatar xvâhand bebudan. bâ in hama bâz ham tavânim sefr râ ba šomâragân e pahlavik neafzâim. andar har ruy bâyand sâda bebavand.

Comments

منظور من دقیقا این بود که ده نویسه برای شمارگان داشته باشیم (مانند همین نگاره‌ی بالا که زبانهایش هر کدام ده نویسه عددی دارند) یا مانند : عربی و لاتین ( ۰,۱,۲,۳,۴ ) که برای نوشتن رقم ۹۸  تنها دو نویسه ۹ و ۸ را بکار میبرند اما در  شمارگان پهلوی و اوستا  برای نوشتن همین ۹۸ دستکم  پنج نویسه بکار میرود که هم سه نویسه اضافتر دارند و هم پیچیده و گیج کننده هستند و در یک کلام ناکارامد و برای نیازهای امروز به هیچ روی مناسب نیستند.

 پرسش من این بود که بهتر است ما هم برای گشایش این مشکل، ده نویسه ویژه بسازیم یا از همان نویسه های عددی لاتین بهره ببریم؟ 

---

har do šiva xub and. beež nevisagân e no nebâyand hammânand e nevisagân e avestâik bâšand. neviseš e šomâragân e lâtin bâyad ba guna-i bâšad ke kafâsâz e az râst ba capnevisi nebâšad.

---

نمونه‌ی پیشهادی من برای شمارگان نو که از راست به چپ نوشته و خوانده شود، نزدیک به نگاره زیر است (هرچند این نمونه‌ی نخستین و آزمایشی است ممکن است تغییرهایی کند یا اصلا کنار بگذارمش): البته هنوز کامل نیست. اگر کسی نویسه ای پیشنهاد دهد پذیرا هستم.

---

pišnehag e cahârom (agar bexvâh im sefr râ vâm setadan):

agar bexvâh im sefr râ vâm setadan, mitavân im, hamân nevisagân e avestâik râ, az yak, tâ noh andarvarzândan o har nevisa râ bâ xajak yâ vek (nešân e “,”) az yakdigar, jodâ kardan. cun nemunavâr, nevisa ye noh andar avestâik, az se nevisa ye se sâzânda šoda ast, pas  barây e neveštan 93, bây im nevisa ye noh o nevisa ye se râ jodâ kardan, agarna, âxânanda ye gomrâhi mišav im, cum agar nevisa ye noh o se râ, jodâ nekon im, har kas mitavân ad ânân râ gunâgunvâr, xvândan, nemunavâr, 93 (cahâr nevisa ye se) -> 3333, 66, 39.

pišnehag e panjom (agar bexvâh im sefr râ vâm setadan):

ba jây e inke nevisagân e yak tâ noh e avestâik râ andarvarzân im, šâyad batavân im, bâ kam i tarâdisândan e nevisa ye dah, andar pahlavik, yâ nevisa ye dah andar avestâik, yak nevisa ye no barây e yak besâzân im. bâ tarâdisândan e nevisa ye bist, andar pahlavik, yâ nevisa ye bist andar avestâik, yak nevisa ye no barây e do besâzân im, o haminguna barây e sâzândan e nevisagân e se, cahâr, panj, šaš, haft, hašt, o noh, mitavân im nevisagân e si, cehel, panjâh, šast, haftâd, haštâd, o navad , andar pahlavik, yâ avestâik râ, kam i tarâdisândan.

Answer 4

drud,

donbâla ye pišnehag e panjom:

pas az kam i juyeš, šâyad niyâz nedârda bâš im ke bâ tarâdisândan e nevisagân e dah tâ navad, andar pahlavik, yâ avestâik, barây e yak, tâ noh, nevisa besâzân im. engâr andar nevismân e nepikik pahlavik, barây e yak, tâ noh, nevisa hast. vifrâsnâma ye [Preliminary proposal to encode the Book Pahlavi script in the BMP of the UCS], nevešta ye Michael Everson, Roozbeh Pournader, o Desmond Durkin-Meisterernst, râ bebin id (dima: 21, ziga ye cap, rajân e 5 tâ F, sotun e seyom az râst, payvand: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.637.1443&rep=rep1&type=pdf

Comments

درود 

سپاس از همرسانی پیوند /(pdf). میخوانمش ببینم تا چه اندازه کمک کننده است.

در کل هدف من اینست که برای شمارگان (عددها) تنها 10 نویسه بکار ببرم (که از راست به چپ باشد و با نویسه های نوشتاری یکسان و هم‌شکل نباشد و ساده و گیرا هم باشد).

شمارگان جدید برای اوستایی باید منطبق با نمونه‌ی لاتین و عربی باشد (0,1,2,3,4) و سبک کاربرد و نگارشش نسبت به آن(لاتین) نباید متفاوت باشد چون از سمت مردم پس زده میشود.

 هدف من نگارش پیچیده و کهنه شمارگان اوستایی به سبک 2000 سال پیش نیست میخواهم منطبق با روز  و قابل فهم باشد، تا از طرف مردم پذیرفته گردد و کاربرد یابد. 

در کل، من دنبال کهن‌گرایی نیستم، دنبال بهینه سازی و  بهسازی، خطی نیکو و خوب برای نوشتن زبان پارسی هستم تا بتوان زیبا و استاندارد آنرا نوشت و خواند.

با سپاس فراوان از پیشنهادها و راهنمایی‌های ارزنده‌ی شما جناب احسانی گرامی.

---

drud,

sepâsmand am. 

bebaxšây id. 

(zefân zodâi):

ziga ye dima ye 21, andar vifrâsnâma ye [Preliminary proposal to encode the Book Pahlavi script in the BMP of the UCS] râ yak bâr e digar, did am. rajân e 5 tâ 8, barây e nevisagân yak, tâ cahâr hast and, beež, raj e 9 tâ F, barây e nevisagân e dah, bist, cehel, šast, haštâd, sad, o hazâr hast and, na nevisagân panj tâ noh (bâz ham bebaxšây id). pas hamconân, bây im barây e šomâragân e panj tâ noh, nevisagân e no sâzândan, magar kas i pišnehag e behtar i dârda bâš ad.

---

درود

خواهشمندم همین پیشنهادتان را بر روی کاغذ بنویسید و از آن عکس بگیرید و بارگذاری نمایید چون پیشنهاد، به گونه‌ی نگاره‌ای(تصویری)، ساده فهم است و نمای پیشنهادتان را آشکار میکند و ساده میتوان آنرا درک کرد.

نمونه زیر پیشنهاد اولیه‌ی من برای شمارگان است: 

شما هم اگر اینگونه پیشنهادتان را با نگاره بازگو کنید از شما سپاسگزار میشوم.

---

drud,

man yak pišnevis az vina ye xviš, barây e tarâdisândan e nevisagân e panjâh tâ navad, barây e sâzândan e nevisagân e panj tâ noh, andar pahlavik âmâda kard am. beež nevisagân, hanuz bovandakâna dorost nist and. bây am barây e sâzândan e nevisagân e panj tâ noh, andar pahlavik, bištar kušidan o andišidan. inpadižag, man aknun hamân šiva ye naxost (vâm setadan e nevisagân e sefr tâ noh, az nevismânân e deevânâgarigân o gujarâtik) râ, piš mineh am. vâm setadan az deevânâgarigân o gujarâtik, candân ham bad nist, cun naxostin, yâ yak i az naxostin nevismânân i hast and, ke nevisa ye sefr râ, andarvarzânda and (piš az nevismânân e romik o arabik).

---

درود بر شما 

شمارگان گجراتی و دیواناگری ایده‌ی خوبیست. تنها مشکل همانندی برخی شمارگان با نویسگان اوستایی است.(البته میشود با بهسازی درستش کرد)

اگر پیشنهاد دیگری هم بود خوشحال میشوم همرسانی نمایید.(اگر تصویری باشد چه بهتر).

---

وام ستدن از دیگر نویسمانان بهتر است (ویژه‌وار اگر هندواروپاییک باشند) اینگونه آشنایی دوسویه یا چندسویه خواهد بودن. اگر هم شمارگان-ی نو ساخته شوند چه بهتر که همسانیشان با دیگر آریاییک شمارگان بسیار باشد.

---

وام ستدن از دیگر نویسمانان بهتر است (ویژه‌وار اگر هندواروپاییک باشند) اینگونه آشنایی دوسویه یا چندسویه خواهد بودن.

بله گفتارتان درست و بجاست.

در این مدت بسیار برای ساخت شمارگان مستقل و از راست به چپ برای اوستایی اندیشیدم و به گونه‌ی عملی آزماییدم اما نتیجه رضایت بخش نبود چون استفاده از شمارگانی راست به چپ بسیار چالش انگیز میشود و  ما را از سنت چند صدساله و تثبیت یافته ریاضی، فرمولهایش و ساختارهای استانداردش دور میکند و تقابل بدی ایجاد میکند و از سویی هم عده‌ی زیادی به مخالفت با آن برمی‌خیزاند پس بهتر است کلا از فکرش بیرون آییم و انرژی را برای اصلاح و جا انداختن خط اصلاح شده بگذاریم و برای شمارگان هم از شمارگان لاتین بهره ببریم.

نسخه‌ی اصلاحی خط اوستایی را بزودی ارايه میدهم باشد کارساز برای زبان فارسی  و دیگر زبانهای ایرانی باشد.